prendasdesardegna.it
prendasdesardegna.it
Is prendas

Is prendas

De is circas stòricas fatas in sa bidda, pruschetotu is chi pertocant su costumu e is prendas traditzionalis, e puru segundu is prus bècius, pagus fiant is prendas imperadas in Gonnosfanadiga; difatis, su prus de sa genti biviat de agricultura e de pastorìtzia e pagus fiant cussus chi stiant beni e si podiant permiti prendas. In prus, de is primus annus de su Noixentus, s’est pèrdia s’usàntzia de portai su bistiri traditzionali; is chi biviant in sa bidda, ant scerau de portai bistiris prus còmudus e duncas, no si tenit prus nimancu s’arregordu de is prendas portadas cun su costumu. In tempus de annadas malas, is prendas beniant bèndias in càmbiu de cosa de papai deghinou, po nai, in s’edadi fascista, meda oru dd’ant dèpiu donai po sa pàtria.


Mancai totu custu, inventàrius e testamentus documentant s’esistèntzia de prendas passadas de babu in fillu o donadas comenti promissa a is santus; oi no teneus prus mancu cussas giai chi funt stètias furadas o bèndias po arrangiai is crèsias. Is prendas arremonadas me is documentus, fiant prendas de oru e de prata e fiant, pruschetotu, butonis, coraddus, cannacas, cadenatzus e giunchìllius de oru (cadenas prus longas, a aneddeddus, chi si portànt a prus passadas in su tzugu).
Pretziau meda fut su marengu de oru (unu soddu de oru): is pagus chi teniant sa sorti de ddu tenni, ddu fadiant a prenda: a agulla o a belleddu.
De custa circa est bessiu a pillu ca, is pagus prendas chi nci funt, benint allogadas cun gelosia de is meris chi, su prus de is bortas, narant de no ndi tenni, siat poita timint po si ndi ddas furai, siat poita a is gonnesus no praxit amostai su chi si tenit po si fai mannus. Est ancora prus trumentosu a agatai contramazinas giai chi, chini ddas at allogadas, ddas tenit acora prus a cua de is prendas. No est stètiu fàcili documentai is prendas chi podeus mirai in custu traballu, ma gràtzias a s’agiudu de unus cantu de pessonas chi s’ant amostau su chi teniant, podeus connosci is prendas imperadas.
Noas de importu mannu s’at donau s’oreri Iuri Marrocu, pregontau in sa circa.
Segundu issu, spainaus meda fiant is butonis, imperaus po serrai su tzughitu e is brutzitus de sa camisa, siat de is mascus siat de is fèminas, is agullas imperadas po serrai su mucadori e is arracadas (orechinus cun d-unu stìddiu de coraddu) chi praxiant meda. Is prus spainaus intra is orechinus, fiant is circus de oru (giai mai de prata) cun su belleddu de coraddu a forma de stìddiu de dònnia mannària.
Nci fiant medas arrosarius puru, giai chi, segumdu sa traditzioni, sa sroga dd’arregallàt a sa nura; in sa circa eus agatau pruschetotu arrosarius de prata (de oru nci ndi fut pagu), ma de madreperla e de linna puru.
Medas de custas prendas serbiant po amparai de sa mala sorti; pruschetotu unu fut spratzinau meda: sa sabègia, tzerriada puru cocoi o pinnareddu. Sa sabègia giai sèmpiri teniat una montadura de prata, brùnia, de medas mannària,  e si portàt apicada me is bistiris comenti agulla, ma pruschetotu, s’arregallàt candu nasciat unu pipiu e s’apicàt in su bratzolu. Sa bòcia fiat de pasta de imbirdi niedda (pedra de tronu), ma in ònici puru e fut sèmpiri acumpangiada de su coraddu chi si pentzat fessat bonu po sanai. Sa sabègia si poniat puru me is domus noas: s’apicàt in s’aposentu prus atesu de s’intrada, mentras si poniat una conca de cardilloni asuta de su granitu de s’intrada.
Is contramazinas amparànt de sa mala sorti pessonas, animalis e matas puru; pruschetotu sa sabègia s’imperàt in su ritu de s’ogu pigau chi si ghetàt a is pipius, mancai chena de nexi, cun d-una castiada. Custus ritus, oindii puru, benint fatu pruschetotu de is fèminas chi ant arriciu su donu e funt stètias imparadas de is fèminas prus bècias. In su ritu benint naraus is brebus chi àteru no funt ca preghieras po is santus. Is contramazinas imperadas beniant abrebadas innantis. àteras cosas imperadas fitianamenti me is ritus fiant su trigu, s’ollu, su sali, su cafeu, sa prama benedita, etc.
In prus a sa sabègia, si poniat unu frochiteddu birdi in su brutzixeddu de is pipius, po ddus amparai, deghinou s’apicàt in sa primu baveta una medàllia benedita de Sant’Antoni. Custa, dda imperànt puru po amparai is pegus e sa domu, cuendidda asuta de s’arrebussu o asuta de su pomentu.

Torna su
prendasdesardegna.it

Crediti