prendasdesardegna.it
prendasdesardegna.it
Archeologia

Archeologia

S’ambienti de su territòriu guspinesu at favorèssiu sa presèntzia de s’òmini giai de su neolìticu (in Sardìnnia atestau intra su 6000 e su 2850 innanti Cristu), comenti amostant is arrestus de biddixeddas acanta a is stànnius de Santu Giuanni, pruschetotu sa biddixedda de Neapolis chi, po sa positzoni chi tenit, at sighiu a bivi finas a s’edadi de su evu de mesu. Àterus testimòngius de su neolìticu funt is menhir. De importu, po sa decoratzioni a copellas, su menhir Prunas, e is dus menhir Perdas longas strantaxaus in d-unu terrenu in pranu in localidadi Corte Semuccu, pagu atesu de sa cresiedda de sartu de Santu Sidoru; si pentzat chi rapresentint sa Dea Mater e su Deus Malloru.


In edadi nuragesa (1900-850 innanti Cristu) in su guspinesu nd’ant pesau unus cantu de nuraxis (nd’ant contau 45) chi, segundu is stùdius fatus de s’archeòlugu Giuanni Ugas, acrarant s’intentu de tenni beni a càstiu totu su territòriu, de su portu de Neapolis e de sa cea. Is nuraxis de importu prus mannu e allogaus mellus funt su Melas o Fumiu e il Bruncu de s’orcu; de su nuragesu tardu (acabu de su brunzu 1200-900 innanti Cristu) est su putzu sacru Sa mitza de Nieddinu intregau a s’acua. De s’edadi de su ferru (850-500 innanti Cristu) est sa fortesa de Saurecci, unu nuraxi cumplessufortificau de murus de pedra a pranta de rombu e a cuàturu turris. In edadi fenìcia torraus a agatai, in s’àrea de is stànnius de Santu Giuanni e Santa Maria Nabui, Neapolis a primu, citadi fenìcia, agoa pùnica e, de su 238 innanti Cristu, arromana. A is arromanus si depint is arrestus de fràigus chi ancora si podint biri in su situ: bàngius, bacilis e bias.
Su minescimentu de is stùdius de s’edadi neolìtica e nuragesa de su territòriu guspinesu est pruschetotu de Francesco Lampis, imprendidori guspinesu e apassionau archeòlogu chi at bìviu me is primus annus de su Noixentus; is arrelatas suas fitianamenti fiant acumpangiadas de is disènnius de is cosas allogadas, prantas e sezioni de is monumentus, fotografias, e de Antonio Taramelli, archeòlugu e diretori de su Servìtziu de Antichidadi de sa Sardìnnia me is primus annus de su Noixentus. Is primus stùdius apitzus de Neapolis ddus at fatus su canònicu Giuanni Spanu, de importu mannu po sa conoscèntzia de s’antiga citadi de Neapolis, chi, a parti sa pùblicatzioni de arrestus archeològicus agataus, in su 1858 iat incumentzau is primus sgavus cun intentus scienti ficus, lassendusì puriu disènnius de fràigus, comenti s’acuedotu, chi oi no esistint prus.
Àterus testimòngius de importu mannu de s’archeologia guspinesa si depint a Alberto della Marmora, chi s’at amostau de parti de apitzus e at fatu sa setzioni de sa fortesa de Saurecci publicadas in su 1860 me in su Itinerario dell’Isola di Sardegna, e a Padre Peter Paul McKay, domenican u ma puru unu pagheddu geòlugu, zoolugu, astrònumu e pruschetotu, archeòlugu interessau meda a sa civiltadi nuragesa e preistòriga, chi est andau peri peri po dus annus in Sardìnnia lassendusì, de su viàgiu suu de su 1899, fotografias bellas medas de su nuraxi Bruncu de s’orcu e de sa fortesa de Saurecci.
De su 1984 sa Truba Archeològica “Neapolis” si ocupat de s’archeologia de su guspinesu aprontendi circas, convènnius e mostras.

Torna su
prendasdesardegna.it

Crediti