prendasdesardegna.it
prendasdesardegna.it
Is prendas

Is prendas

Sa circa in totu sa bidda de is prendas at amostau can di ddoi at medas, pruschetotu aneddus, cannacas e arrecadasde oru, ma puru cotramazinas. Meda spratzinaus funt is cadenatzus e is prendas imperadas cun su bistiri sardu: butonis de prata e agullas de oru.


S’agulla est imperada po medas cosas: nci est me is bistiris de seda de sa statua de s’Assunta chi dormit e me in su bistiri sardu de is fèminas, po firmai su chi imbussat sa conca, po firmai su sciallu o po fai abarrai is prendas me is piturras. In Trexenta serbiat puru po firmai su mucadori mannu (mucadori de seda chi imbussat sa conca): fut un’agulla de oru chi ddi narant puru agulla de conca o bròscia.
S’aneddu est sa prenda de fèmina chi nci at de prus. De prata o de oru, cun pedras tostadas o in pasta de imbirdi aprendadas chi siat, fut s’arregallu po su sposoriu e po sa coja comenti sinnu de unioni.
Funt stètius agataus aneddus cun pedras o corrus de mari aprendaus contra su malifatu. Una contramazina deaici est fata cun su covecu de su corru de mari Turbo rugosus, tzerriau “ogu de Santa Luxia”, sa santa chi amparat sa vista, e imperau po custu in su ritu contra s’ogu pigau. Si creiat ca su malifatu si podiat ghetai cun d-una castiada no sceti a sa genti, ma a is animalis, a is matas e a is ainas puru. Calincunu faiat “sa mexina de s’ogu pigau” po si-ndi scabulli de su malifatu. Oi a Mandas no ddoi at prus bècius chi fatzant sa mexina, ma calincunu giovanu dda ant imparada. S’”ogu de Santa Luxia” nci est puru me in su scussorgiu de sa crèsia allogau in su museu de arti sacra, po cuss’amesturu de mazina e religioni chi, de sèmpiri, faint parti de is prendas sardas.
S’imperànt contramazinas po s’amparai de is mali chi no si connosciant; dda castiànt comenti un’aina magica, fitianamenti sìmbulu de sa mannària de Deus chi arrennesciat a binci su mali e a amparai is maladias. Su prus de is bortas si-ddu apicànt me is bistiris, in canca de letu, in su bratzolu o asuta de su coscinu.
Mazina e fidi tenint liongius fortis siat po is ritus contra is malifatus siat po sa “mexina” anca dicius  rebus bivint impari cun is pregadorias. Mexina de s’ogu a parti, ddoi at àteras mexinas, po nai, cussa po is porrus.
Una contramazina diversa est sa de un’angioleddu de prata chi tenit pitioleddus (is contramazinas, fatu fatu, ddus portant po afortiai is liongius cun sa mazina, po ndi stesiai su mali).
In sa circa est bèssiu a pillu unu spuligadentis de prata chi serbiat po spuligai is dentis e is origas (comenti is nettaorecchie de s’Etiopia e de S’Egitu) e po amparai puru. Funt de dònnia manera, a una parti acabant cun d-una punta (su spuligadentis) e a s’àtera parti cun d-una palitedda (su nettaorecchie) a forma de animalis (cerbus, cuaddus, canis, columbas, baballotis, tzrepedderis, pegus a unu corru sceti, dragus), òminis (is prus funt cavallieris) o cun magineddas (giai sèmpiri sa cara de Cristu o de sa Madonna), deghinou tenint aìnturu unu relicuiariu o unu sulitu, po ndi stesiai su mali. Is prus sintzillus tenint unu coru de innui movint, a una parti e a s’àtera, is dus cancarronis. Fitianamenti ddus portànt apicaus a una cadena longa de prata narada a giunchìlliu po essi sèmpiri amparaus.

Is prendas sardas tenint liongiu mannu cun su bistiri traditzionali e ddu afinant. Intra de custas, no si podit fai a mancu de is butonis chi podint essi cosius incarreraus (funt assumancu dexi e no prus de binticuàturu) o apicaus in d-una cadenita - sa butonera – chi serrat is manigas de su giponi (o baschina) de seda de is fèminas e su cropetu de is òminis chi ananti teniat butonera manna.
Is butonis de prata o de oru (prus pagus) funt dus covecus, conicus o tundus, a bortas strecadas e siddadas a pari. Funt fatus in meda maneras: in lamina lisa, in lamina stampeddada, in filigrana, e aici narendi. In su cabudu ddoi podit essi unu graneddu lisu cun is initzialis de su meri deghinou una perda fichia. Funt firmaus a corrias o cun fermallìus a “T” po nci passai me is oghitus.
Is butoneras puru tenint sentidu de mazina. Primu de totu tocat a nai chi est unu strèmpiu tocai sa butonera de sa fèmina, pruschetotu chi ddu fait un’òmini; in prus aìnturu de is butonis, nci poniant pedrixeddas a manera chi su sonu nci corressi su mali.
Un’àtera prenda agatada, chi pertocat sèmpiri su costumu sardu est sa gancera.
Sa cadena connota cun su nòmini de gancera serbit po serrai is bistiris, de is mascus e de is fèminas puru. Giai sèmpiri de prata, tenit dus arrogus acapiaus a pari a cadenita. In Trexenta est cussu chi serrat su capotu de pannu de mascu, su serenicu, imperau puru me is cartzonis de arroda, sa guneddedda de orbaxi chi teniat una cadenita de prata chi ndi calàt oru oru de su chintzu, e tzerriada po cussu gancera de chintzu. In prus s’imperat po acapiai is dus cabudu de su cossu, a chintzu o a mesu schina, po fai apoderai atacau a faci su mucadori o po serrai su davantali.

Torna su
prendasdesardegna.it

Crediti