prendasdesardegna.it
prendasdesardegna.it
Is prendas

Is prendas

A Sant’Andria fiant pagus is chi teniant prendas. Si passànt aìnturu de s’eredeu che ainas sacras e pretziosas. Po sa coja, a sa sposa ddi lassant a pesoni sa mama una tzia o una parenti de acanta, un’aneddu o una fedi chi depiat essi torrada a sa meri apustis de sa missa su sposu non futa ici “asortau” e sciti chi teniat dinai si cojàt a aneddu.
Candu (giai mai) sa fèmina si cojat imperendi su bistiri sardu, in conca portàt su mucadori firmau con d-una agulla de oru pitichedda lisa o traballada cun pedrixeddas. Me is piturras si poniat un’agulla prus manna, giai sèmpiri, prus traballadas. Portàt arrecadas e una cannaca, tzerriada cadenatzu, grussa e longa chi si poniat a prus passadas. Sa gancera chi serràt su cossu me is piturras o a su chintzu. A is didus aneddus de oru o de àterus materialis de pagu contu.


Sa prende de importu prus mannu e prus spratzinau est su butoni. In su bistiri sardu, po mascus e po fèminas, no doi amancàt mai, giai chi rrapresentànt sa classi sociali. De is butonis una fèmina podiat cumprendi chi s’òmini fut possidenti; is butonis fiant de oru, de prata o cosius a agu e filu, custus boliant nai fàmini mannu. Is butonis allobaus serrànt su tzughitu e, a bortas, is brutzitus de sa camisa. In sa circa,  est bessiu a pillu ca una fèmina arrica teniat giai doxi butonis in dònnia màniga (butonera).
Calincuna prenda dda arregallànt sceti in d-unu momentu precisu: po nai s’aneddu cun sa “R”, chi boli nai “arregordu”, ddu arregallànt po sa primu comunioni o po su cunfirmu; is arrixeddas ddas arregallant candu sa pipiedda nasciat e incingiaus po su batiari.

Sa prenda no serbiat sceti po bellesa, ma si poniat puru po s’arreparai de sa mala sorti, po sanai de maladias, po no essi pigaus de ogu e contra ismalifatus (pipieddas de tzapulu cun agus cravaus).
Sa genti de sa bidda de Sant’Andria portàt is scritus e contramazinas diversas.
S’òmini, po nai, teniat sèmpiri cun issu sa pedra de s’ogu, narada puru “ogu de Santa Luxia” e imperada me is ritus contra s’ogu pigau.
Si ghettàt sa pedra de s’ogu aìnturu de una sìcia de acua e de is bullucas chi faiat si sciiat is castiadas lègias aricias in d-una dii.
A “s’ogu de Santa Luxia” ddu portànt puru cravau in sa prata po amparai is ogus.
Su scritu prus nodiu fut cussu de sa stria chi s’iimperàt candu calincunu fut “pigau de ogu” de una stria. In sa bidda ddu teniant in pagus e chini ddu teniat ddu lassàt. Candu si lassàt a calincunu, po no segai sa magia, depiat essi donau scudendiddu chena de chistionai, e sèmpri citius depiat essi torrau. Su scritu fiat un’arrogu de arroba chi aìnturu teniat preghieras scritas (brebus) e un’ancodeddu de coru de sa stria sicau.
Un’àteru scritu de importu mannu e spainau medda in bidda, fut cussu chi si faiat fai candu nasciat unu pipieddu. Aìnturu si poniant preghieras e un’arroghededdu de su cordoni de su biddiu. Is mamas dd’allogànt e ddu donànt a is fillus candu partiant a fai is sordaus o po sa guerra. Oi in sa bidda no si nd’agatant prus poita ddus furànt o, comenti narat calincunu, sparessiant a solus.
Su scritu de su Cramu, intamis, ddu faiant fai candu nci s’intregàt a sa Madonna de su Cramu e serbiat po sarvai de una morti legia. Fut un’arrogu de arroba anca nci fiant preghieras e, a foras, una maginedda de sa Madonna de su Cramu etotu.
Is fèminas teniant sèmpiri unu scapolariu de lana cn sa maginedda de sa Madonna de su Cramu. In pus, meda spainau intra is fèmias fut unu corrixeddu chi teniant cuau asuta de is bistiris candu allatànt, po s’arreparai de su pilu de tita.
Is conchillias puru fiant medas imperadas comenti a contramazinas. Ampàrant de s’ogu pigau is pipius chi nci giogànt puru. e fut imperau.
Sa ciprea bessia a pillu in sa circa est ovali, aciunta a sa prata, cun dus pitiolus, una sabègia (contramazina in pasta de imbirdi) e siu tratallu.
Is prendas agatadas in Sant’Andria funt pagus poita in su fascismu, ddus ant pinnicadas, po sa pàtria, impari a àteras orerias. Funt stètias agatadas prendas e contramazinas africanas chi forsis funt stètias betias in sa segundu guerra mondiali.
Sa circa s’est potzia fai gratzias a is contus e is fotogràfias chi ant cunfirmau cantu pagu fiant imperadas po bellesa is prendas e, a s’imbressi, su spainamentu mannu de is contramazinas e de s’imperu fitianu de is ritus de magia.

Torna su
prendasdesardegna.it

Crediti