Traballus antigus
Traballus de fèminas
Sa cumossadura
Sa cumossadura fut unu traballu de fàminas, de totu cussas de sa famìllia; a dex’annus is piciocheddas sciriat giai manixai su sedatzu e ciuexiri. Po cumossai su pani serbiant oras e oras de traballu: incumentzànt comenti obresciat finas a s’ora de prandi; ddu faiant dònnia dexi cuìndixi diis giai chi su pani, allogau me is pobinis e imbussau beni, bastàt po cuddu tanti de diis.
Su trigu beniàt limpiau in ddu unu strexu de ferru, agoa sciacuau e sciugau a su soli e, sciutu, prugau a manu. Luegus mòlliu cun sa mola de pedra, mòvia de su molenti. Agoa si faiat su cerri cerri a sa farra cun diversus sedatzus, a segunda de su pani chi si depiat fai: su sedatzu grussu fut po spoddinai, eus a nai a ndi scerai sa farra de su pòddini; cussu prus piticu, su marineri, serbiat po otenni su sceti o sa sìmbula grussa e su sedatzu de seda fut imperau po fai su simbulinu. Agoa sa farra fut spalinada po ndi bogai su civraxeddu. Po su pani biancu si cerriat un’àtera borta sa farra. A ùrtimu, si scallàt in acua tèbida su framentu, chi s’aciungiat a sa farra e si lassàt axedai totu sa noti in d-una crobi.
A mangianu chitzi incumentzànt a spongiai me in sa scivedda e apustis de ddu ai spongiau, ddu ciuerxiant apitzus de una mesa de linna, finas a candu no torrat moddi. Acabada sa cumòssadura, si torràt a ponni su cumossu me in sa scivedda po duas o tres oras, po s’acabai de axedai beni, agoa si ndi pesàt su pani e ddu lassànt pasiai in d-unu canisteddu, innui sighiat a s’axedai po un’àtera ora. Cust’ora in prus de axedadura si faiat po totu su pani, foras de su còcoi e de su pani biancu.
In s’interis si faiat su forru e una borta callentau comenti boliat, s’allichidiat de sa braxa cun d-unu ferru furriau a cancarroni e agoa si scovàt su forru cun d-una scova de modditzi po ndi arretirai su cinixu. A ùrtimu, si nci ghetàt su pani a su forru cun d-una pàlia de ferru, e fatu fatu ddu castiànt po no ddu fai abruxai.
Su tralaxu e sa produtzioni de arroba
In sa bidda, calincuna fèmina tessit oindii puru, pruschetotu po fai tapetus e coberibancus, ma tialloras e àteras cosas puru.
S’intèssiu prus fàcili de traballai, chi est su prus antigu puru, est su pannu lisu, grussu o fini chi siat, e sa lana. Su bambaxi est stètiu betiu apustis; is madassas si pigànt giai traballadas o chena de essi traballadas, a segunda de s’imperu chi si-ndi depiat fai. A is intèssius cun disennius geometricus ddis narànt a scacu, a cuddus a froris o cun pegus, a soliuru; is coloris e is cosas tessias mudànt de logu a logu a segunda puru de s’estru de sa tessidora.
Annantis de tessi cun su tralaxu si depiat apariciai su filu cun sa cannuga e su fusu. Sa cannuga, chi teniat sa maniga de linna, allisada beni e fata de is pastoris, e su fusu, fiant ainas importantis medas po su tesìngiu.
Su tessìngiu de linu
Su cirroni, una corria fini fini, imperada po fai arroba (camisas po fèminas e po mascus), cratzonis de òmini po s’istadi ma po lentzorus e pannixeddus puru. Sa stuppa fut imperada po fai arroba de pagu brofetu comenti pannixeddus, daventalis e tzapulus de coxina po dònnia dii. S’arroba fata a cirroni, po essi beni fata, su stamini (de linu o de cotoni) e s’ordiu boliànt tessius cun su matessi filu, a s’imbressi su stamini de cussus fatus a stupa boliànt fatus cun su cotoni po essi prus fortis e durai de prus.
Su tessingiu de lana e de obraxi
Traballus de mascus
In s’antigoriu su pastori sighiat su tallu de brebeis me is pasturas po dddu castiai e po mori de custu amancàt meda de sa bidda cosa sua. In su sartu papàt pani e casu o lardu e si-nci cabiàt de unu logu a un’àteru a cuaddu, chi fut arriconi, o a cuaddu de mobenti. Su traballu fut diversu a segunda de sa stibada: in s’istadi sa vida fut prus pagu trumentosa po su pastori giai chi podiat torrai fatu fatu a bidda; a de noti castiàt su tallu in s’interis chi pasciàt in sa stua; a de dii, me is oras prus bascosas, candu is brebeis ameriànt, si pasiàt.
In atongiu su traballu fut de prus giai chi nasciànt is angioneddeddus e si-nci cambiànt is brebeis de cuili a corti. Su lati si mulliàt aìnturu de su mussroxu e ghetau aìnturu de is marigas po essi tragau o traballau de su pastori chi faiat su casu.
In beranu si marcànt is angionis de pesai sinnendi-ddi s’origa. Faci a su mesi de maju-làmpadas si tundiàt e acabada sa tundimenta si faiat festa. Po tundi si imperànt is ferrus de tundi e sa lana beniat pinnicada aìnturu de sacus de obraxi e imperada po tessi.
Sa traballa dura de su lati
gioielli
costumi
paesi
Crediti